Het Belgisch rechtssysteem kent verschillende vormen van bemiddeling die niet behoren tot het domein van de bemiddelaar in arbeidssituaties; denk bijvoorbeeld aan arbeidsbemiddeling (VDAB), schuldenbemiddeling, dader-slachtofferbemiddeling, sociale bemiddeling (syndicale bevoegdheid).
Er zijn naast bemiddeling nog andere, wettelijk erkende vormen van minnelijke conflictoplossing die toegepast worden in de burgerlijke rechtbank zoals de minnelijke schikking, constructief negotiëren tussen advocaten (collaborative law).
De bemiddeling is een conflictoplossingsmethode waar de betrokkenen zelf tot een oplossing komen. Bemiddeling kan plaatsvinden in het kader van een gerechtelijke procedure, maar even goed op eigen initiatief.
Bemiddeling is een methode van conflictbehandeling waarbij de personen die in een conflict verwikkeld zijn gebruik maken van een externe onpartijdige en neutrale bemiddelaar.
De rol van deze persoon wordt beschreven in De Bemiddelaar.
In essentie komt het er op neer dat de betrokkenen zich engageren op verschillende punten en vertrekken vanuit een bepaalde ingesteldheid.
Deelnemen aan een bemiddeling gebeurt steeds op vrijwillige basis, waarbij de deelnemers het bestaan van een probleem (conflict) erkennen en tevens aangeven dat ze bereid zijn zich in te zetten voor het vinden van een oplossing, waarbij de bemiddelaar het proces faciliteert.
Dit engagement en ingesteldheid (de vrijwilligheid, het erkennen van het probleem, het meezoeken naar een oplossing, het aanvaarden van de bemiddelaar) is bepalend om uit te maken of een werkconflict bemiddelbaar is.
Eveneens eigen aan een bemiddeling is dat alles wat besproken wordt en hoe de betrokkenen zich tot elkaar verhouden tijdens deze bemiddeling, strikt geheim blijft.
Deze geheimhouding wordt ook vereist van alle deelnemers (inclusief de bemiddelaar).
De bemiddelaar zal dus ook niet inhoudelijk rapporteren aan de opdrachtgever.
Uiteraard wanneer een oplossing bereikt wordt -of niet-, wordt deze wel formeel gemaakt.
Het gevaar bestaat immers dat de betrokkenen een verschillend beeld hebben over de bereikte oplossing.
Let wel dat de overeenkomst bindend is, dat betekent dat de verschillende betrokkenen zich eraan moeten houden.